By Paris Tsakalidis in Macroeconomics — 19 Aug 2025

Ενισχύοντας την Αγοραστική Δύναμη: Μια Νέα Κευνσιανή Πολιτική για την Ελλάδα

Η Ελλάδα μπορεί να μετατρέψει τον τουριστικό και κλιματικό πλούτο σε μόνιμο κοινωνικό μέρισμα, αυξάνοντας την αγοραστική δύναμη των κατοίκων και ταυτόχρονα ενισχύοντας την οικονομία με υψηλό πολλαπλασιαστή

Photo by Kostas Vourou / Unsplash Η Ελλάδα μπορεί να μετατρέψει τον τουριστικό και κλιματικό πλούτο σε μόνιμο κοινωνικό μέρισμα, αυξάνοντας την αγοραστική δύναμη των κατοίκων και ταυτόχρονα ενισχύοντας την οικονομία με υψηλό πολλαπλασιαστή

Γιατί η μακροοικονομική ανάπτυξη δεν μεταφράστηκε σε πραγματική αγοραστική δύναμη — και ποιο μείγμα πολιτικής με έμφαση στους κατοίκους θα μπορούσε να είχε διορθώσει την εικόνα.

Κύρια Συμπεράσματα

Η Ελλάδα, παρά τον τουριστικό δυναμισμό, παραμένει στο 81% του μέσου ευρωπαϊκού εισοδήματος (AIC), χαμηλότερα από την Ιβηρική.
Οριζόντιες μειώσεις ΦΠΑ ωφελούν δυσανάλογα τους τουρίστες∙ στοχευμένα μέτρα μπορούν να κατευθύνουν πόρους απευθείας στους κατοίκους.
Το “Πακέτο Κατοίκου” προτείνει 100 €/μήνα ανά ενήλικο και 50 €/μήνα ανά παιδί για χαμηλά–μεσαία εισοδήματα, χρηματοδοτούμενο κυρίως από τον τουρισμό και το ETS.
Το δημοσιονομικό κόστος (5,6 δισ. €) καλύπτεται κατά ~90% με στοχευμένες εισροές, αφήνοντας μικρό κενό 0,6 δισ. € (~0,3% ΑΕΠ).
Οικονομικός πολλαπλασιαστής >1,3 σημαίνει ότι κάθε €1 στήριξης μπορεί να επιστρέφει έως €1,4 στο ΑΕΠ, ενισχύοντας τόσο την κατανάλωση όσο και την κοινωνική συνοχή.

Πρόλογος

Η Ελλάδα σημείωσε θεαματική ανάκαμψη μετά την πανδημία. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (σε Μονάδες Αγοραστικής Δύνμαης) ανέβηκε από 68 στο 72 (ΕΕ=100) την περίοδο 2019–2024, η ταχύτερη σύγκλιση στη νότια Ευρώπη. Ωστόσο, τα νοικοκυριά ελάχιστα αισθάνθηκαν πλουσιότερα. Η Πραγματική Ατομική Κατανάλωση (Actual Individual Consumption — AIC) — δηλαδή ό,τι μπορούν πραγματικά να αγοράσουν τα νοικοκυριά — ανέβηκε μόνο από 78 στο 81.

Αντίθετα, Ισπανία και Πορτογαλία — αντιμετωπίζοντας τα ίδια σοκ — κατάφεραν να αυξήσουν την AIC τους περισσότερο, χάρη σε ισχυρότερη επιβολή ανταγωνισμού, στοχευμένες μειώσεις ΦΠΑ με αυστηρούς ελέγχους και το ενεργειακό πλαφόν της «Ιβηρικής Εξαίρεσης»:

Ισπανία AIC: 88 → 91
Πορτογαλία AIC: 81 → 84
Ελλάδα AIC: 78 → 81

Αν η Αθήνα είχε ακολουθήσει το ίδιο μοντέλο, τα ελληνικά νοικοκυριά θα μπορούσαν σήμερα να είναι 7–10% πλουσιότερα σε πραγματικούς όρους.

Δυνητικά οφέλη (αν είχε εφαρμοστεί το ιβηρικό μοντέλο):

Πλαφόν τιμών ενέργειας: +2–3 μονάδες AIC
Μείωση ΦΠΑ στα τρόφιμα με ελέγχους: +2
Ανακατεύθυνση πόρων RRF: +2–3
Ελάφρυνση φόρου εισοδήματος/εισφορών: +1–2
→ Σύνολο: +6–8 μονάδες (AIC ~87–89 αντί για 81)

Ένα μείγμα πολιτικής με επίκεντρο τον κάτοικο — κουπόνια για τρόφιμα και ενέργεια, χρηματοδοτούμενα από τουριστικούς φόρους και έκτακτα έσοδα, σε συνδυασμό με αυστηρή επιβολή ανταγωνισμού — θα μπορούσε να είχε αποδώσει χωρίς να τινάξει τον προϋπολογισμό.

Η Αθήνα ξανακέρδισε αξιοπιστία στις αγορές ομολόγων. Η επόμενη δοκιμασία είναι να κερδίσει αξιοπιστία στο σούπερ μάρκετ.

1️⃣

Tο Παράδοξο

Η ανάκαμψη του ΑΕΠ εντυπωσιάζει τις Βρυξέλλες. Στα ελληνικά σούπερ μάρκετ όμως, τα νοικοκυριά συνεχίζουν να πιέζονται.

Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (ΜΑΔ): 68 → 72
AIC κατά κεφαλήν: 78 → 81
Μέσος όρος ΕΕ: 100

Διάγραμμα 1 — Ελλάδα: GDP vs AIC, 2019–2024 — **Διάγραμμα 1 — Ελλάδα: ΑΕΠ vs AIC, 2019–2024**

2️⃣

Τι Πήγε Στραβά

Η Αθήνα βασίστηκε σε επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις — fuel pass, επιδότηση ρεύματος, επιδότηση θέρμανσης — χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές ή αυστηρούς ελέγχους. Η ανακούφιση «διέρρευσε» στα περιθώρια των επιχειρήσεων αντί να περάσει στις τιμές. Ο ΦΠΑ έμεινε υψηλός στο 24%. Τα κονδύλια του RRF πήγαν κυρίως σε εταιρείες, όχι σε νοικοκυριά.

Πίνακας 1 — Η Χαμένη Αλυσίδα Ευκαιριών

Στάδιο	Ενέργεια Ελλάδας	Ενέργεια Ισπανίας/Πορτογαλίας	Αποτέλεσμα
Ενεργειακό σοκ	Επιδοτήσεις (fuel pass, ρεύμα)	Ιβηρική Εξαίρεση: πλαφόν στο φυσικό αέριο	Λογαριασμοί GR ψηλά, Iberia –30%
Πληθωρισμός τροφίμων	Καμία μείωση ΦΠΑ (24% σταθερό)	ΦΠΑ 0–5% στα βασικά + εβδομαδιαίοι έλεγχοι	Τρόφιμα GR +12–14%, Iberia +9–10%
Κατανομή RRF	Πόροι → επιχειρήσεις, ψηφιοποίηση, υποδομές	Πόροι → ανακαινίσεις, παιδική μέριμνα	Ελάχιστο όφελος για νοικοκυριά Ελλάδας
Ανταγωνισμός	Εφαρμογή διαφάνειας με αδύναμα πρόστιμα	Έλεγχοι περιθωρίων, πρόστιμα καρτέλ	Ανακούφιση στην Iberia, όχι στην Ελλάδα

3️⃣

Η Ιβηρική Αντίθεση

Η Ισπανία και η Πορτογαλία προστάτευσαν καλύτερα τα νοικοκυριά. Η AIC τους αυξήθηκε κατά 3 μονάδες, αφήνοντας την Ελλάδα πίσω.

**Διάγραμμα 2 — Σύγκριση AIC, 2019 vs 2024**

Το μάθημα: το μείγμα μέτρων στήριξης + επιβολής + κατανομής προς τα νοικοκυριά είναι πιο σημαντικό από την αύξηση του ΑΕΠ.

4️⃣

Το Αντίθετο Σενάριο: Ιβηρική Ελλάδα

Αν η Ελλάδα είχε υιοθετήσει τα εργαλεία της Ιβηρικής, τα αποτελέσματα θα ήταν διαφορετικά.

Πίνακας 2 — Δυνητικά Οφέλη στο AIC ανά Μέτρο

Πολιτική Παρέμβαση	Δυνητικό Όφελος (μονάδες EU=100)
Πλαφόν τιμών ενέργειας	+2 έως +3
Μείωση ΦΠΑ στα τρόφιμα με ελέγχους	+2
Ανακατεύθυνση πόρων RRF	+2 έως +3
Ελάφρυνση φόρων/εισφορών	+1 έως +2
Σύνολο Δυνητικό Όφελος	+6 έως +8 → AIC 87–89

**Διάγραμμα 3 — Αντίθετο Σενάριο Ελλάδας, 2024**

5️⃣

Το Κενό στην Επιβολή

Ακόμα και με έξυπνες μεταβιβάσεις, η αδύναμη επιβολή κανόνων υπονόμευσε την πολιτική:

Σούπερ μάρκετ: ελαφρά πρόστιμα για «ευθυγράμμιση τιμών»
Καύσιμα: καθετοποιημένοι όμιλοι διύλισης/λιανικής
Τηλεπικοινωνίες: υψηλό κόστος, χαμηλός ανταγωνισμός

Η Ισπανία και η Πορτογαλία επέβαλαν πραγματική μετακύλιση με ελέγχους περιθωρίων και πρόστιμα καρτέλ. Η Ελλάδα στηρίχθηκε σε εφαρμογές διαφάνειας χωρίς δόντια.

Αποτέλεσμα: ο πληθωρισμός τροφίμων στην Ελλάδα ~12–14%, έναντι 9–10% στην Ιβηρική.

6️⃣

Η Εναλλακτική για τους Κατοίκους

Αντί για οριζόντιες μειώσεις ΦΠΑ που ωφελούν και τουρίστες, η Ελλάδα θα μπορούσε να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα στήριξης κατοίκων με στοχευμένες παροχές εισοδήματος. Η λογική: ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των μόνιμων νοικοκυριών, χρηματοδοτούμενη από κλάδους που ωφελούνται δυσανάλογα από τον τουρισμό και την κλιματική πολιτική.

Σχεδιασμός Προγράμματος

Επίδομα Διαβίωσης Κατοίκων

100 € / μήνα ανά ενήλικο
50 € / μήνα ανά παιδί
Συνολικά 12 μήνες / έτος
Δικαιούχοι: τα χαμηλά & μεσαία εισοδήματα, δηλαδή περίπου το 50% του πληθυσμού (σύμφωνα με Eurostat, EU-SILC, το διάμεσο εισόδημα ορίζει τα “χαμηλά και μεσαία” στο κατώτερο μισό του πληθυσμού1^1).

Εκτίμηση Δικαιούχων

Ενήλικες: ~8,5 εκ. συνολικά (ΕΛΣΤΑΤ, Census 2021). Στο κατώτερο 50% ≈ 4,25 εκ.
Ανήλικοι (<18 ετών): ~1,7 εκ. (Eurostat demo_pjan, 2023). Στο κατώτερο 50% ≈ 0,85 εκ.

Κόστος

Ενήλικες: 4,25 εκ. × 1.200 € = 5,1 δισ. €
Παιδιά: 0,85 εκ. × 600 € = 0,5 δισ. €
Σύνολο Κόστους = 5,6 δισ. € / έτος

Χρηματοδότηση

Τουριστικό Τέλος
- Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το 2023 οι διανυκτερεύσεις ξένων επισκεπτών έφτασαν τα 236 εκ. (Bank of Greece, Travel Services Balance 20232^2).
- Πρόσθετο τέλος +10 €/νύχτα (σταδιακή εφαρμογή: +5 € εκτός αιχμής, +15 € αιχμής).
- Εκτιμώμενο έσοδο: ~2,3 δισ. € / έτος
Έσοδα από δημοπρασίες δικαιωμάτων CO₂ (EU ETS)
- Το 2023 η Ελλάδα εισέπραξε περίπου 1,5 δισ. € από ETS (ΥΠΕΝ, ΔΑΠΕΕΠ reports3^3).
- Διατήρηση σταθερά στα 1,5 δισ. € / έτος
Ανακατεύθυνση RRF (20%)
- Από τα ~31 δισ. € του RRF, περίπου 7 δισ. € είναι επιδοτήσεις για κοινωνική πολιτική & πράσινη μετάβαση.
- Ετήσια ανακατεύθυνση ~0,7 δισ. € (ΥΠΟΙΚ, Ελλάδα 2.04^4).
Φόροι πολυτελείας & βραχυχρόνιες μισθώσεις
- Έλεγχοι & φορολόγηση βραχυχρόνιων μισθώσεων (Airbnb κ.λπ.): εκτίμηση εσόδων 0,3 δισ. € (ΙΟΒΕ, 20235^5).
- Προσαυξήσεις σε luxury καταναλώσεις & city tax: 0,2 δισ. €
- Σύνολο: 0,5 δισ. €

Exhibit 6 : Πακέτο Κατοίκων — Κόστος vs Χρηματοδότηση

Στοιχείο	Ετήσιο € δισ.
Ενήλικες (4,25 εκ. × 1.200 €)	5,1
Παιδιά (0,85 εκ. × 600 €)	0,5
Συνολικό Κόστος	5,6
Τουριστικό Τέλος	2,3
ETS (CO₂)	1,5
Ανακατεύθυνση RRF (20%)	0,7
Luxury + STR φόροι	0,5
Συνολική Χρηματοδότηση	5,0
Διαφορά	–0,6

Η στόχευση στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα μειώνει το κόστος σχεδόν στο μισό και επιτρέπει χρηματοδότηση σχεδόν ισοσκελισμένη χωρίς δανεισμό και χωρίς επισφαλή έσοδα από “υπερκέρδη”.

📌 Ένα κενό 0,6 δισ. € (~0,3% ΑΕΠ) μπορεί να καλυφθεί με επαναπροτεραιοποίηση δαπανών (π.χ. περιορισμός οριζόντιων επιδοτήσεων καυσίμων ή εταιρικών φοροελαφρύνσεων).

Ένα τέτοιο πακέτο θα στήριζε περίπου 5 εκατομμύρια κατοίκους, εξασφαλίζοντας σταθερό εισόδημα 100 € το μήνα στους πιο πιεσμένους, με ισχυρή αναδιανεμητική λογική.

📦 Τρόποι Διανομής

Κάρτα Κατοίκου (Resident Card / e-pass)
- Επέκταση του μοντέλου “Fuel Pass” και “Market Pass” (που ήδη λειτούργησαν στην Ελλάδα).
- Προπληρωμένη κάρτα (φυσική + ψηφιακή) που φορτώνεται κάθε μήνα με το ποσό (100 €/ενήλικα, 50 €/παιδί).
- Χρήση αποκλειστικά σε super market, λογαριασμούς ενέργειας, βασικές υπηρεσίες.
- Έλεγχος ταυτοποίησης με ΑΦΜ + Ε1 (φορολογική δήλωση) για τα εισοδηματικά κριτήρια.
Ενσωμάτωση στο gov.gr Wallet
- Όπως τα “Freedom Pass” & “gov.gr wallet για ταυτότητα”.
- Οι δικαιούχοι βλέπουν το ποσό κάθε μήνα και κάνουν ανέπαφες πληρωμές.
- Άμεση ιχνηλασιμότητα για το πού πάνε τα λεφτά (αποφυγή κατάχρησης).
Αυτόματη πίστωση στους λογαριασμούς ΔΕΗ / παρόχων ενέργειας (για το ενεργειακό σκέλος).
- Κάθε δικαιούχος παίρνει αυτόματα μείωση λογαριασμού κατά 10 €/μήνα × 8 μήνες.
- Δεν χρειάζεται αίτηση, ενεργοποιείται μέσω ΑΦΜ + παρόχου.
Διασύνδεση με POS επιχειρήσεων
- Στοχευμένη χρήση (π.χ. grocery & ενέργεια), ώστε να μην καταλήγει σε luxury κατανάλωση.
- Αποφυγή “ρευστού” → περιορίζεται η πιθανότητα να το γυρίσει κάποιος σε μαύρη αγορά.

Διεθνές Παράδειγμα: Η Γαλλία

Η Γαλλία εφαρμόζει εδώ και χρόνια “chèques énergie” και “chèques alimentation”:

Τα “chèques énergie” (150–250 €/νοικοκυριό) πηγαίνουν αυτόματα σε λογαριασμούς 5,8 εκατ. νοικοκυριών με χαμηλά εισοδήματα.
Το 2023 ξεκίνησε και πιλότος “chèque alimentation” για υγιεινά τρόφιμα, επίσης μέσω προπληρωμένων καρτών.

Η εμπειρία δείχνει ότι τέτοια μέτρα μπορούν να είναι στοχευμένα, εύκολα στη διανομή, και με χαμηλή γραφειοκρατία, αν βασίζονται σε φορολογικά δεδομένα.

	Γαλλία	Προτεινόμενη Ελλάδα
Μέτρο	“Chèque énergie” & “Chèque alimentation”	“Πακέτο Κατοίκου”
Ύψος	€150–250/νοικοκυριό/έτος	€100/ενήλικο + €50/παιδί/μήνα
Δικαιούχοι	~5,8 εκ. νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος	~5 εκ. κάτοικοι χαμηλού–μεσαίου εισοδήματος
Μηχανισμός	Αυτόματη πίστωση σε λογαριασμούς + προπληρωμένες κάρτες	Κάρτα Κατοίκου (gov.gr Wallet + POS), αυτόματη πίστωση ενέργειας
Χρηματοδότηση	Κρατικός προϋπολογισμός + ΕΕ	Τουριστικός φόρος, ETS, RRF, φόροι πολυτελείας

👉 Η Γαλλία δείχνει ότι οι προπληρωμένες κάρτες και οι στοχευμένες πιστώσεις δουλεύουν∙ η ελληνική πρόταση διαφοροποιείται ως προς την κλίμακα (πολύ υψηλότερο ποσό, μικρότερη βάση δικαιούχων) και ως προς το χρηματοδοτικό μοντέλο (φορολόγηση τουρισμού & πράσινης μετάβασης αντί για γενικό προϋπολογισμό)

7️⃣

Οικονομικός Αντίκτυπος του Πακέτου Κατοίκου

Η εφαρμογή ενός μόνιμου Πακέτου Κατοίκου θα είχε σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα, ιδιαίτερα λόγω της στόχευσης στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα που παρουσιάζουν υψηλή ροπή προς κατανάλωση:

Άμεση Ενίσχυση Εισοδήματος: Το πρόγραμμα εισάγει ~5,6 δισ. € σε ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα για τα νοικοκυριά.
Κατανάλωση: Δεδομένου ότι τα χαμηλά εισοδήματα δαπανούν κατά μέσο όρο το 80–90% του διαθέσιμου εισοδήματός τους, αναμένεται κατανάλωση περίπου 4,8 δισ. € (Eurostat, Household Budget Survey 2022).
ΑΕΠ μέσω Πολλαπλασιαστή: Η διεθνής βιβλιογραφία για την Ελλάδα δείχνει πολλαπλασιαστές μεταξύ 1,3–1,6 για στοχευμένες κοινωνικές δαπάνες (IMF, 2019· Bank of Greece, 2021). Αυτό συνεπάγεται πρόσθετη αύξηση ΑΕΠ της τάξης των 7–8 δισ. € (≈3,5% του ΑΕΠ).
Δημοσιονομικά Έσοδα: Μέρος της ενισχυμένης κατανάλωσης επιστρέφει μέσω ΦΠΑ και άλλων έμμεσων φόρων· εκτιμάται τουλάχιστον +0,8 δισ. € σε ετήσια βάση (ΥΠΟΙΚ, Εκθέσεις Εκτέλεσης Προϋπολογισμού).
Απασχόληση: Με βάση τον λόγο 7–10 χιλ. θέσεις εργασίας ανά 1 δισ. € ζήτησης σε κλάδους όπως λιανεμπόριο, τρόφιμα και ενέργεια (OECD Employment Outlook 2022), το πακέτο θα μπορούσε να δημιουργήσει 50–70 χιλ. νέες θέσεις.

📌 Στρατηγικό Συμπέρασμα: Ένα τέτοιο πακέτο δεν είναι μόνο κοινωνική πολιτική· λειτουργεί και ως εργαλείο τόνωσης της εγχώριας ζήτησης, ενίσχυσης του ΑΕΠ και σταθεροποίησης της απασχόλησης

🔽 Διάγραμμα 5 — Οικονομετρική Αποτίμηση Οικονομικού Αντίκτυπου Πακέτου Κατοίκου1

1. Εισαγωγή Μεθοδολογίας

Ο αντίκτυπος ενός προγράμματος εισοδηματικής ενίσχυσης μπορεί να αποτιμηθεί με βάση:

Άμεση Μεταφορά Εισοδήματος (ΔΙ):

ΔI=Nενηˊλικες⋅Bενηˊλικες+Nπαιδιαˊ⋅BπαιδιαˊΔΙ = N_{ενήλικες} \cdot B_{ενήλικες} + N_{παιδιά} \cdot B_{παιδιά}

Καθαρή Κατανάλωση (C):

C=ΔI⋅MPCC = ΔΙ \cdot MPC

όπου MPC = οριακή ροπή προς κατανάλωση (0,8–0,9 για χαμηλά/μεσαία εισοδήματα στην Ελλάδα· Eurostat HBS, 2022).

Αύξηση ΑΕΠ μέσω Πολλαπλασιαστή (ΔY):

ΔY=C⋅mΔY = C \cdot m

όπου m = δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής (1,3–1,6 για Ελλάδα· IMF 2019, Bank of Greece 2021).

Δημοσιονομική Επιστροφή (Τ):

T=ΔY⋅tT = ΔY \cdot t

όπου t = φορολογικός λόγος (εμμέσοι + άμεσοι φόροι ≈ 0,11–0,12· ΥΠΟΙΚ, 2023).

Απασχόληση (ΔL):

ΔL=ΔYαΔL = \frac{ΔY}{α}

όπου α = απαιτούμενη αύξηση ΑΕΠ ανά θέση εργασίας. Από OECD (2022), ~7–10 χιλ. θέσεις ανά 1 δισ. € αύξησης ζήτησης.

2. Υπολογισμοί

ΔΙ: 5,6 δισ. €
MPC = 0,85 → C ≈ 4,76 δισ. €
m = 1,4 → ΔY ≈ 6,66 δισ. € (~3,3% ΑΕΠ)
t = 0,12 → T ≈ 0,8 δισ. € (δημοσιονομική ανάκτηση)
α = 0,000125 δισ./θέση (1 δισ. € → 8.000 θέσεις) → ΔL ≈ 53.000 νέες θέσεις

3. Ερμηνεία

Καθαρό Εισόδημα Κατοίκων: Το πρόγραμμα αυξάνει το διαθέσιμο εισόδημα κατά ~12% για το κατώτερο 50% των νοικοκυριών (Eurostat EU-SILC, 2023).
ΑΕΠ: Ο πολλαπλασιαστής λειτουργεί δυναμικά, με πιθανό εύρος 6,2–7,6 δισ. € (m=1,3–1,6).
Φορολογικά Έσοδα: ~0,8–0,9 δισ. € επιστρέφουν, μειώνοντας το καθαρό δημοσιονομικό κόστος.
Απασχόληση: Η αύξηση κατανάλωσης σε κλάδους εντάσεως εργασίας (λιανεμπόριο, τρόφιμα, ενέργεια) οδηγεί σε >50.000 νέες θέσεις.

📌 Συμπέρασμα:
Το Πακέτο Κατοίκου, παρά το ονομαστικό δημοσιονομικό κόστος, έχει υψηλό καθαρό κοινωνικό και μακροοικονομικό όφελος, με αναλογίες που προσεγγίζουν “self-financing stimulus” σε περιβάλλον υψηλής MPC.

7.1 Ενίσχυση Εισοδήματος & Αγοραστικής Δύναμης

Το πακέτο κατευθύνει 5,6 δισ. € ετησίως σε χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.

Το μέσο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα ήταν περίπου €19.000/νοικοκυριό το 2023 (Eurostat, EU-SILC, Income distribution statistics) .
Το κατώτερο 50% έχει εισόδημα <€12.500/νοικοκυριό.
Το πρόγραμμα παρέχει:
- +100 €/μήνα ανά ενήλικο (~1.200 €/έτος).
- +50 €/μήνα ανά παιδί (~600 €/έτος).

📌 Για ένα νοικοκυριό 2 ενηλίκων + 1 παιδιού: +3.000 €/έτος.
Αυτό σημαίνει αύξηση +24% του διαθέσιμου εισοδήματος (από ~12.500 € → 15.500 €).

Συνολικά:

~4,25 εκ. ενήλικες & 0,85 εκ. παιδιά θα ωφεληθούν.
Το πακέτο αυξάνει κατά μέσο όρο το εισόδημα του κατώτερου 50% κατά 15–25%, ενισχύοντας άμεσα την αγοραστική τους δύναμη.

7.2 Επίδραση στην Κατανάλωση

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (Household Budget Survey 2022, Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών) :

Τα χαμηλά εισοδήματα ξοδεύουν το 80–90% του διαθέσιμου εισοδήματος τους σε κατανάλωση.
Αντίθετα, τα υψηλά εισοδήματα αποταμιεύουν 20–30%.

📌 Άρα, από τα 5,6 δισ. €:

Τουλάχιστον 4,7–5,0 δισ. € θα κατευθυνθούν άμεσα σε κατανάλωση (τρόφιμα, ενέργεια, βασικές υπηρεσίες).
Το υπόλοιπο 0,6–0,9 δισ. πιθανώς σε αποταμίευση ή χρέη.

7.3 Ο Πολλαπλασιαστής (Keynesian Multiplier)

Μελέτες για την Ελλάδα (Bank of Greece, IMF) εκτιμούν ότι:

Ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής για στοχευμένα μέτρα χαμηλού εισοδήματος είναι ~1,2–1,6 .
Σε αντιδιαστολή, οι οριζόντιες μειώσεις φόρων έχουν πολλαπλασιαστή 0,4–0,6 (καθώς μέρος αποταμιεύεται).

📌 Εφαρμογή:

5,6 δισ. € × 1,4 (μέσος πολλαπλασιαστής) = 7,8 δισ. € αύξηση ΑΕΠ.
Αυτό αντιστοιχεί σε +3,5% του ΑΕΠ (βάση ΑΕΠ 2023: ~223 δισ. €, ΕΛΣΤΑΤ).

7.4 Δευτερογενείς Επιπτώσεις

Έσοδα ΦΠΑ: Αν το 80% πάει σε κατανάλωση και μέσος ΦΠΑ 17% (σταθμισμένος), τότε τα έσοδα αυξάνονται κατά ~0,8 δισ. €.
Απασχόληση: Η αύξηση ζήτησης κατά 7–8 δισ. € εκτιμάται ότι μπορεί να δημιουργήσει 50–70 χιλ. θέσεις εργασίας, κυρίως σε λιανεμπόριο, ενέργεια, υπηρεσίες (OECD multipliers) .
Περιφερειακή Ανάπτυξη: Επειδή το πρόγραμμα κατευθύνεται σε βασικές δαπάνες, η επίδραση είναι ισχυρότερη στην επαρχία και στις ασθενέστερες περιοχές, περιορίζοντας ανισότητες.

💡

Κατακλείδα: Συμπεράσματα και μαθήματα για το μέλλον

Η ανάκαμψη της Ελλάδας αποδεικνύει ότι το ΑΕΠ δεν αρκεί. Τα νοικοκυριά δεν «τρώνε» ΑΕΠ· αγοράζουν τρόφιμα και πληρώνουν λογαριασμούς. Αν η Αθήνα είχε υιοθετήσει ιβηρικού τύπου επιβολή και φορολογικό μείγμα υπέρ κατοίκων, η AIC θα μπορούσε να βρίσκεται σήμερα στο 87 αντί για 81 — δηλαδή τα νοικοκυριά να είναι 7–10% πλουσιότερα σε πραγματικούς όρους.

Αντί για αποσπασματικά μέτρα, η Ελλάδα μπορεί να συνδέσει στρατηγικά τα έσοδα τουρισμού και κλίματος με τη βελτίωση της ζωής των κατοίκων. Ένα μόνιμο “Πακέτο Κατοίκου” θα:

αυξήσει την αγοραστική δύναμη 5 εκατ. πολιτών κατά 10–15%,
τονώσει την εσωτερική ζήτηση με υψηλό πολλαπλασιαστή,
ενισχύσει την κοινωνική αποδοχή τουρισμού και πράσινης μετάβασης.

Η πρόταση αυτή δεν ξεκινά από το μηδέν. Στην Ιβηρική χερσόνησο (Ισπανία και Πορτογαλία) εφαρμόστηκαν ήδη πακέτα ενίσχυσης νοικοκυριών με φοροαπαλλαγές και απευθείας ενισχύσεις. Η ελληνική εκδοχή λειτουργεί προσαρμοσμένα: αντί για φορολογικές εκπτώσεις (που ίσως η κυβέρνηση διστάσει να υιοθετήσει), αξιοποιεί πιο άμεσα και διαφανή εργαλεία, συνδέοντας τον τουρισμό και την πράσινη μετάβαση με ένα μόνιμο κοινωνικό μέρισμα.

Για τους νομοθέτες, αυτό σημαίνει μετατόπιση από οριζόντια φορολογικά μέτρα σε στοχευμένες, αυτοχρηματοδοτούμενες μεταβιβάσεις που συνδέουν την ανάπτυξη με την κοινωνική συνοχή. Η πρόταση για ένα “Πακέτο Κατοίκου” είναι μια νέα αρχιτεκτονική κοινωνικής πολιτικής: σταθερή, μόνιμη, με χρηματοδότηση από κλάδους που ευνοούνται δυσανάλογα. Με τον τρόπο αυτό:

Οι κάτοικοι βλέπουν απτή βελτίωση στο εισόδημά τους.
Η οικονομία απολαμβάνει υψηλό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.
Το κράτος αποκτά εργαλείο με διεθνή αξιοπιστία, αντί για αποσπασματικές λύσεις.

🔽 Πλαίσιο Πολιτικής — Κανόνας Αυτοματισμού Παροχών & Χρηματοδότησης

Στόχος: να πάψει το μέτρο να είναι «αυθαίρετο επίδομα» και να λειτουργεί ως μόνιμος σταθεροποιητής, με (α) καλιμπραρισμένες παροχές στο έτος βάσης 100/50 και (β) αυτόματη αναπροσαρμογή και στις παροχές και στη χρηματοδότηση.

Α) Κανόνας Παροχής (καλιμπραρισμένος & αυτόματος)

Ορίζουμε έτος βάσης με διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα/μήνα: M₀ (π.χ. Ελλάδα ~860 €/μήνα από EU-SILC).
Θέλουμε στο έτος βάσης παροχές 100 € ανά ενήλικο και 50 € ανά παιδί. Άρα οι σταθερές ποσοστού είναι:
- Ποσοστό ενηλίκων: πᵉν = 100 / M₀ → με M₀=860 ⇒ 11,63%
- Ποσοστό παιδιών: πᵖ = 50 / M₀ → 5,81%
Κάθε επόμενο έτος t:
- Παροχή ενήλικα: Bᵉν,t = πᵉν × M_t
- Παροχή παιδιού: Bᵖ,t = πᵖ × M_t
  όπου M_t ο νέος διάμεσος (EU-SILC).
Γέφυρα/anti-erosion: αν τα νέα στοιχεία καθυστερούν, προσωρινό indexation με 0,7×δείκτη μισθών + 0,3×ΔΤΚ.
Smoothing cap: μεταβολή παροχών ±10%/έτος για προβλεψιμότητα.

Παράδειγμα: αν ο διάμεσος ανέβει από 860 → 900 €/μήνα, οι παροχές γίνονται 105 €/ενήλικο και 52 €/παιδί (αυτόματα).

Πηγή δείκτη: Eurostat EU-SILC — Median equivalised disposable income
Link: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ILC_DI03__custom_9170314/default/table

Β) Κανόνας Χρηματοδότησης (ποσοστιαίος & αυτόματος)

Ο ετήσιος προϋπολογισμός του προγράμματος καθορίζεται μηχανικά από ποσοστά επί φορολογικών/εισπρακτικών βάσεων:

Τουρισμός — ad valorem levy (τ): 2% επί καθαρής τιμής διανυκτέρευσης (1% off-peak, 3% peak).
Δημοπρασίες CO₂ (EU ETS) — μερίδιο (ε): 35% των ετήσιων εσόδων ETS στο πρόγραμμα.
Βραχυχρόνιες μισθώσεις & luxury — μερίδιο (λ): 30% του φόρου βραχυχρόνιας + 20% των συναφών ειδικών φόρων.

Κανόνας προϋπολογισμού:
B_t = τ·Έσοδα_Τουρισμούₜ + ε·Έσοδα_ETSₜ + λ·Συναφή_Έσοδαₜ

Γ) Εξομάλυνση & Ταμείο Ρύθμισης

Κύλιση 3ετίας (smoothing):
B̃_t = 0,5·B_t + 0,5·Μ.Ο.(B_{t-1}, B_{t-2})
Ταμείο Κατοίκου (buffer): στόχος αποθεματικού 0,3% ΑΕΠ.
- Πλεόνασμα (B̃_t > T_t) → στο Ταμείο.
- Έλλειμμα (B̃_t < T_t) → κάλυψη από Ταμείο έως 0,1% ΑΕΠ/έτος.
- Αν παραμένει κενό, ενεργοποιείται συντελεστής κλιμάκωσης παροχών:
- - β_t = min(1, (B̃_t + άντληση_Ταμείου)/T_t)
  - Καταβολή παροχών ως β_t × (Bᵉν,t, Bᵖ,t) με κατώφλι 80%.

Ορισμός T_t: «θεσμικό» κόστος έτους από τον Κανόνα Παροχής (με τον M_t και τον πληθυσμό δικαιούχων).

Δ) Ρήτρα Κύκλου / Έκτακτης Ανάγκης

Σε σοκ ανεργίας ή ενεργειακό σοκ (προκαθορισμένα thresholds):
- Προσωρινή αύξηση τ κατά +1 π.μ. στην αιχμή και/ή ε στο 45% για 12 μήνες.
Σε πτώση τουρισμού (σοκ ζήτησης):
- Μείωση τ και προσωρινή αύξηση ε, ώστε να διατηρείται η παροχή χωρίς απότομα μέτρα.

Ε) Διακυβέρνηση & Διαφάνεια

Αυτόματος υπολογισμός από ΑΑΔΕ/ΥΠΟΙΚ (Q1 κάθε έτους).
Επιβεβαίωση από Ανεξάρτητο Δημοσιονομικό Συμβούλιο (ex-ante & ex-post).
Δημόσιο dashboard: διάμεσος εισοδήματος (EU-SILC), παράμετροι (τ, ε, λ), έσοδα/δαπάνες, αποθεματικό Ταμείου.

Τι πετυχαίνουμε

Κρατάμε τα 100/50 στο έτος βάσης και από εκεί και πέρα αυτόματο indexation με τον διάμεσο.
Αυτοματισμός και στις δύο πλευρές (παροχές & πόροι ως ποσοστά αντικειμενικών βάσεων).
Ανθεκτικότητα/αξιοπιστία: λειτουργεί ως θεσμικός σταθεροποιητής, όχι ως ad hoc επίδομα.

Παράρτημα Ενότητας 7

Πλαίσιο Ευαισθησίας (Sensitivity Analysis)

Παράμετροι & εξισώσεις

Μεταφορά εισοδήματος: ΔI=5,6\Delta I = 5{,}6 δισ. € (σταθερό)
Κατανάλωση: C=ΔI⋅MPCC = \Delta I \cdot MPC
ΑΕΠ: ΔY=C⋅m\Delta Y = C \cdot m
Φορολογική επιστροφή: T=ΔY⋅tT = \Delta Y \cdot t, με t=0,12t = 0{,}12
Απασχόληση: ΔL≈8,000\Delta L \approx 8{,}000 θέσεις / 1 δισ. € ζήτησης (OECD)

Σενάρια

Σενάριο	MPC	Πολλαπλασιαστής m	Κατανάλωση C (δισ. €)	ΑΕΠ ΔY (δισ. €)	Φόροι T (δισ. €)	Νέες θέσεις $\Delta L$
Χαμηλό	0,80	1,30	4,48	5,82	0,70	~46–47 χιλ.
Βάση	0,85	1,40	4,76	6,66	0,80	~53 χιλ.
Υψηλό	0,90	1,60	5,04	8,06	0,97	~65 χιλ.

Σημειώσεις υπολογισμού

CC = 5,6×MPC5{,}6 \times MPC
ΔY\Delta Y = C×mC \times m
TT = ΔY×0,12\Delta Y \times 0{,}12
ΔL\Delta L ≈ ΔY×8,000\Delta Y \times 8{,}000 θέσεις/δισ. €

Ερμηνεία

Ακόμη και στο χαμηλό σενάριο, η ενίσχυση «μεταφράζεται» σε ~4,5 δισ. € επιπλέον κατανάλωση και ~5,8 δισ. € ΑΕΠ, με ~0,7 δισ. € να επιστρέφουν αυτόματα ως φόροι.
Στο υψηλό σενάριο (στοχευμένα χαμηλά εισοδήματα, υψηλός m), η οικονομία κερδίζει >8 δισ. € ΑΕΠ και το κράτος ~1 δισ. € πρόσθετα έσοδα.
Η απασχόληση αυξάνεται ~46–65 χιλ. θέσεις, ανάλογα με την ένταση εργασίας των κλάδων που “τραβούν” τη ζήτηση.

Σύνδεση με AIC (υλικό επίπεδο διαβίωσης)

Η ιδιωτική κατανάλωση 2023 ήταν ~154,6 δισ. € (ΕΛΣΤΑΤ).
Η αύξηση CC ισοδυναμεί περίπου με:
- Χαμηλό: 4,48/154,6≈2,9%4{,}48/154{,}6 \approx 2{,}9\%
- Βάση: 4,76/154,6≈3,1%4{,}76/154{,}6 \approx 3{,}1\%
- Υψηλό: 5,04/154,6≈3,3%5{,}04/154{,}6 \approx 3{,}3\%
Ερμηνευτικά, αυτό συνεπάγεται +~1,5 έως ~2,7 μονάδες AIC (ΕΕ=100), ανάλογα με το μίγμα δαπανών που “μετρά” ο δείκτης.

Σημειώσεις / Πηγές

1^1: Eurostat, EU-SILC (2023) — Income distribution and poverty indicators https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ILC_DI12/default/table

https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/DEMO_PJAN__custom_7531883

https://www.statistics.gr/el/2021-census-pop-results
2^2: Τράπεζα της Ελλάδος, Travel Services Balance 2023 (στατιστικά διανυκτερεύσεων)
https://www.bankofgreece.gr/statistics/external-sector/travel-services
3^3: ΔΑΠΕΕΠ, Έκθεση 2023 για έσοδα από το EU ETS https://www.dapeep.gr/etm/Pages/auctionrevenues.aspx
4^4: Υπουργείο Οικονομικών, Ελλάδα 2.0 — Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας https://greece20.gov.gr/
5^5: ΙΟΒΕ, Η συμβολή της οικονομίας διαμοιρασμού στην Ελλάδα (2023) https://iobe.gr/η-συμβολή-της-οικονομίας-διαμοιρασμού-στην-ελλάδα/

6^6 Ministère de la Transition Écologique (France), Chèque énergie: link

OECD (2022) — Employment Outlook: https://www.oecd.org/employment/oecd-employment-outlook-2022-1bb305a6-en.htm
ΕΛΣΤΑΤ — Ιδιωτική κατανάλωση & HBS: https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SEL45/ , https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SFA10/